Thổ lâu là một quần thể những ngôi nhà có kiến trúc độc đáo của Trung Quốc. Hãy cũng Riba khám phá xem Thổ Lâu có gì đặc biệt để được UNESCO công nhận là Di sản thế giới nhé!

Giới thiệu chung về kiến trúc Thổ lâu Phúc Kiến

Thổ Lâu là một quần thể nhà ở có kiến trúc độc đáo, được xây dựng bằng đất nện bởi người h Gia và các dân tộc khác ở miền Nam tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Đây là một điểm du lịch nổi tiếng, thu hút du khách từ khắp nơi đến với tỉnh Phúc Kiến.

Thổ Lâu Phúc Kiến chủ yếu phân bố tại các vùng đồi núi phía Tây và Nam tỉnh Phúc Kiến. Những ngôi nhà này được xây dựng lần đầu vào thời Tống – Nguyên và trở nên phổ biến hơn vào cuối thời Minh, Thanh.

Lịch sử hình thành kiến trúc Thổ Lâu

Quá trình hình thành quần thể Thổ Lâu Phúc Kiến gắn liền với những cuộc di cư đầy khó khăn của người Khách Gia về phía Nam để định cư. Khi đến vùng đất mới, người Khách Gia sống cùng với người Bách Việt nhưng phải đối mặt với những trở ngại về văn hóa và ngôn ngữ, dẫn đến các xung đột với người bản địa, cũng như mối đe dọa từ thổ phỉ và thú dữ.

Để bảo vệ bản thân và cộng đồng, họ đã sáng tạo ra những ngôi nhà chung, nơi nhiều gia đình có thể cùng sinh sống. Thiết kế này không chỉ giúp họ chống lại các mối nguy hiểm bên ngoài mà còn tạo nên một nền tảng vững chắc cho cuộc sống ổn định và lâu dài.

Đặc trưng của kiến trúc Thổ Lâu Phúc Kiến

Thổ Lâu là kiểu nhà tập thể, được xây bằng đất và có nhiều hình dạng khác nhau như hình tròn, bán nguyệt, vuông, ngũ giác, hay chữ thập, mỗi loại đều mang đặc trưng riêng. Trong số đó, hình vuông và hình tròn là hai dạng phổ biến nhất.

Điều đặc biệt là những tòa nhà ở thời kỳ xây dựng đầu tiên được xây thành kiểu cung điện, hình vuông, kiểu dinh thự v.v.., những tòa nhà như vậy không chỉ tạo ra được cảm giác thần bí, kỳ lạ mà còn đảm bảo được tính kiên cố của tòa nhà.

Trong số các tòa thổ lâu còn sót lại thì những tòa hình tròn là bắt mắt nhất, được người bản địa gọi là Viên Lầu hoặc Viên Trại.

Thổ Lâu Phúc Kiến kiến trúc có rất nhiều dạng, trong đó phổ biến nhất là một kiểu ở phía trong bao gồm hệ thống ba tầng thượng, trung, hạ được thiết kế dọc theo trục trung tâm. Bên trong của các tòa Thổ lâu như vậy thì thông thường hạ đường chính là cửa ra vào và được đặt ở phía đầu tiên.

Phần giữa là nơi ở của gia đình hoặc là nơi để đón tiếp khách quý. Phần không gian trên cùng là nơi để thờ cúng tổ tiên. Có thể cao từ 4 đến 5 tầng lầu và được xây dựng nên bằng cách nén đất với hỗn hợp đá cuội, gỗ, tre nứa…

Tường của thổ lâu có thể dày trên dưới 2m, các cửa sổ được làm bằng gỗ với lớp ngoài được gia cố bằng sắt. Bức tường kiên cố đến mức có thể chống cháy cũng có thể chống được động đất. Ngoài ra, những bộ phận bên trong nhà như mái hiên, cửa sổ… cũng được xem là những “kỳ quan” đặc sắc trong kiến trúc nhà ở ở Trung Quốc.

Bên trong Thổ Lâu

Phúc Kiến Thổ Lâu thuộc về kiểu kiến trúc tập thể, từ góc độ của lịch sử học cùng với kiến trúc học có thể thấy được rằng những tòa nhà Thổ Lâu được xây dựng nên với mục đích tránh sự tấn công của thổ phỉ hoặc của thú rừng.

Đặc biệt, những hộ gia đình ở trong những tòa Thổ Lâu không có sự phân biệt về địa vị xã hội, thức ăn và giếng nước bên trong Thổ Lâu là tài sản chung chứ không thuộc về bất kỳ một hộ gia đình nào cả.

Cổng chính Thổ Lâu

Thổ Lâu Phúc Kiến như một chứng nhân sống chứa đựng trong mình một quá trình lịch sử lâu dài, lưu giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của Trung Quốc. Vào ngày 6 tháng 7 năm 2008, tại hội nghị di sản thế giới lần thứ 32 được tổ chức tại thành phố QueBec, Canada, tập hợp nhà Thổ Lâu Phúc Kiến đã được UNESCO công nhận là Di sản thế giới.

Ý nghĩa của Thổ Lâu Phúc Kiến trong văn hóa đại chúng

Dù được xây dựng cách đây hàng trăm năm, Thổ Lâu Phúc Kiến vẫn là sự kết hợp độc đáo giữa tín ngưỡng truyền thống Trung Hoa và tư duy hiện đại. Không chỉ mang giá trị sâu sắc về lịch sử và lối sống, Thổ Lâu còn là biểu tượng văn hóa của người Hoa cổ xưa. Có thể coi Thổ Lâu Phúc Kiến là “chung cư cổ” đầu tiên của Trung Quốc.

Tuy nhiên, số lượng cư dân sinh sống tại Thổ Lâu ngày càng giảm sút do giới trẻ di chuyển tới các thành phố lớn để tìm cơ hội phát triển. Dù vậy, nhờ các chính sách quảng bá và phát triển du lịch của chính quyền địa phương, Thổ Lâu Phúc Kiến vẫn tràn đầy sức sống, đặc biệt trong các dịp lễ hội sôi động.

Xem thêm: 6 trường phái kiến trúc Trung Quốc cổ đại.

Riba đã cùng bạn khám phá kiến trúc Thổ Lâu độc đáo tại tỉnh Phúc Kiến. Có thể nói kiến trúc Thổ Lâu độc nhất vô nhị, mang đậm hơi thở lịch sử. Nếu có cơ hội, bạn hãy đến Phúc Kiến để tận mắt chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo này nhé!